گوناگوني جانوران:

در ميان موجودات زنده، جانوران نسبت به بقيه گوناگون ترند.

حشرات فراوان ترين جانوان هستند.

طبقه بندي جانوران:

بي مهره ها بدون اسكلت يا داراي اسكلت خارجي از جنس آهك، سيليس  غيره هستند

مهره داران داراي اسكلت داخلي از جنس غضروف يا استخوان هستند.

اسفنج ها:

محل زندگي اسفنجها: بيش تر در دريا ، بعضي ساكن آب هاي شيرين

اسفنج ها وسيله حركتي ندارند و هميشه به يك جا چسبيده اند.

اسفنج ها شكل معيني ندارند.

اسفنج ها ساده ترين جانوران هستند و بدن آن ها را تعداد زيادي سلول هاي تقريبا مشابه تشكيل مي دهد.

سطح بدن اسفنج پر از سوراخ است. آبي كه از راه اين سوراخ وارد حفره وسط بدن مي شود مواد غذايي را هم به سلول هاي اسفنج مي رساند.

اسفنج ها دستگاه تغذيه و تنفس و غيره ندارند.

كيسه تنان:

كيسه تنان در مقايسه با اسفنج  ها كمي پيش رفته ترند.

در بدن كيسه تنان چندين نوع سلول براي كارهاي تخصصي مانند گوارش، حركت، حس كردن و غيره وجود دارد.

كيسه تنان هيچ نوع دستگاه و اندامي ندارند.

كيسه تنان را به علت داشتن بدني كيسه مانند به اين نام، نام گذاري كرده اند.

درون كيسه بدن كيسه تنان، دستگاه گوارش هم محسوب مي ش.ود.

بزرگترين گروه كيسه تنان مرجان ها هستند كه اسكلت آهكي دارند.

مثال براي كيسه تنان: 1 – مرجان ها 2 – شقايق دريايي 3 – هيدر 4 – عروس دريايي

محل زندگي كيسه تنان: همگي آبزي هستند و بيش تر در درياهاي گرم و كم عمق زندگي مي كنند.

دلقك ماهي لابه لاي بازوهاي شقايق دريايي زندگي مي كند.

دلقك ماهي لابه لاي بازهاي شقايق دريايي زندگي مي كند زيرا پوست اين ماهي پوششي دارد كه شقايق دريايي نمي تواند به آن آسيب برساند.

كرم ها:

كرم هاگروه بسيار بزرگي از جانوران هستند و اقسام زيادي دارند.

كرم ها از نظر نوع زندگي: 1 – بعضي از آنها آزادانه زندگي مي كنند.

 2 – تعداد زيادي از آنها انگل هستند.

محل زندگي كرم ها: 1 – آب هاي شور و شيرين 2 – خاك 3 – بدن گياهان و جانوران

كرم ها از نظر اندازه:        1- طول بعضي از آن ها مانند كرم كدو به چندين متر مي رسد.

2 – بعضي از آن ها نيز كوچك و ميكروسكوپي هستند.

همه كرم ها بدني نرم و بدون اسكلت دارند.

كرم ها بر اساس ساختمان بدني به سه گروه تقسيم مي شوند. 1- حلقوي مثل كرم خاكي

2 – لوله اي مثل آسكاريس

3 – پهن مثل كرم كدو

بيش تر بدانيد:

كرم آسكاريس (كرم روده):

نحوه انتقال كرم آسكاريس: تخم آن در اثر عدم رعايت پاكيزگي بعد از رفتن به توالت و صابون نزدن به دست ها از طريق، آب و غذا به افراد منتقل مي شود.

كرم قلابدار:

محل زندگي كرم قلابدار: در نقاط گرم زياد است و نوزاد آن در خاك زندگي مي كند.

نحوه انتقال كرم قلابدار: نوزاد آن در خاك زندگي مي كند و با سوراخ كردن پوست پاي برهنه وارد رگ هاي خوني مي شود اما سرانجام خود را به روده مي رساند و به ديواره روده مي چسبد و باعث زخم شدن و خونريزي ديوراه روده مي شود.

كرمك:

كرمك از جمله كرم هاي انگلي فراوان در همه نقاط دنياست.

اندازه و محل زندگي كرمك: در حالت بلوغ حدو د يك سانتي متر طول دارد و در روده بزرگ زندگي مي كند.

نحوه توليد مثل و انتقال كرمك: نوع ماده ي اين كرم تخم هاي زيادي مي گذارند كه از بدن دفع مي شوند و با تماس دست، به روي غذا ها و از اين راه به دهان مي رسند و خود شخص يا ديگران را آلوده مي كنند.

كرمك بيشتر در كودكان ديده مي شود.

كرم كدوي گاو:

نحوه انتقال و سرايت كرم كدوي گاو: با خوردن گوشت نيم پخته و آلوده گاو

اندازه كرم كدوي گاو تا 12 متر مي رسد.

شكل كرم كدوي گاو: بندبند

نحوه توليد مثل كرم كدوي گاو: كرم در روده مي ماند و تخم ها را در داخل قطعات آخر، از خود دفع مي كند گاوي كه اين قطعات را همراه علف بخورد آلوده مي شود و تخم در داخل ماهيچه هايش تبديل به نوزادي كوچك مي شود و همان جا باقي مي ماند.

كرم كدوي سگ:

كرم كدوي سگ خطرناك ترين نوع كرم هاي پهن است.

نحوه انتقال كرم كدوي سگ: از را ه تماس زياد باسگ آلوده و آب دهان آن (ليسيدن دست و صورت) كرم بالغ اين نوع، برخلاف دو نوع قبلي در روده سگ زندگي مي كند و تخم ها از سگ به انسان مي رسند. نوزادان كرم از ديواره روده خود را به خون مي رسانند و در نقاط مختلف بدن ساكن مي شوند. در چنين محل هايي كيسه هاي كوچك و بزرگي(گاهي به اندازه يك پرتقال) پر از آب و داراي هزارها نوزاد تشكيل  مي شود كه فقط با عمل جراحي بايد آن كيسه ها را برداشت.

كرم كدوي سگي بالغ، برخلاف دو نوع قبلي در روده سگ زندگي مي كند و تخم ها از سگ به انسان مي رسند.

نرم تنان: همه نرم تنان به جز چند نمونه محدود، در آب زندگي مي كنند.

بدن بيشتر نرم تنان را از بيرون صدف آهكي مي پوشاند.

اهميت اقتصادي نرمتنان: صدف برخي از نرم تنان قيمتي و گرانبهاست.

صدف نرم تنان از مواد معدني ساخته شده و در سركه غليظ حل مي شود.

مثال برا نرم تنان: ليسه، دو كفه اي، هشت پا و حلزون

بندپايان:

بندپايان داراي اسكلت خارجي و سختي هستند.

بدن و اندام هاي حركتي در بند پايان بندبند است.

بندپايان به ويژه حشرات، از بقيه بي مهره ها فراوان ترند و انواع آن ها را در آب، روي خشكي، داخل خاك و همه جاي ديگر مي توان يافت.

بندپايان را بر اساس تعداد پاها، شاخك ها و قطعات بدن طبقه بندي مي كنند.

بندپايان را در چهار گروه طبقه بندي مي كنند:

1 – عنكبوتي ها: مثل كنه و عقرب

2  - حشرات: مثل سنجاقك و ملخ

3 – سخت پوستان: مثل خرخاكي و خرچنگ پهن

4 – هزارپايان: مثل هزارپاي گوشت خوار و هزار پاي علف خوار

بيش تر بدانيد:

عنكبوتي ها:

همه عنكبوتي ها بدن دو قسمتي و هشت پا دارند.

چشم عنكبوتي ها ساده است.

عنكبوتي ها به جاي شاخك زايده هايي به صورت نيش توخالي دارند.

مثال براي عنكبوتي ها: كنه و عقرب

حشرات:

حشرات بدني 3 قسمتي و 6 پا دارند حشرا ت شاخك نيز دارند.

حشرات در همه جا فراوانند.

علت فراواني حشرات: 1 – سرعت زياد توليد مثل 2 – خوردن غذاهاي مختلف

حشرات دگرديسي دارند.

دگرديسي مجموعه تغييراتي است كه جانوران از حالت تخم تا تبديل شدن به جانور بالغ طي مي كنند.

دگرديسي در حشرات و دوزيستان ديده مي شود.

مثال براي حشرات: سنجاقك، ملخ،كفشدوزك، شته، شب پره، پروانه و مگس

سخت پوستان:

بيشتر سخت پوستان در دريا زندگي مي كنند.

اقسام كوچك و شناور سخت پوستان در دريا، غذاي اصلي وال ها و ماهي ها را تشكيل مي دهند.

مثال براي سخت پوستان: خرخاكي، خرچنگ پهن

هزار پايان:

تعداد هزارپايان كمتر از اقسام ديگر بندپايان است.

به هر بند بدن هزارپايان يك يا دو جفت پا متصل است.

انواع هزاپايان: هزارپايان گوشت خوار، هزارپايان علف خوار

كفشدوزك جزو حشرات است.

كفشدوزك شته را مي خورد.

مگس يكي از عوامل مهم انتقال آلودگي است.

بيش تر بدانيد.

بسياري از حشرات روي سر خود چشم هاي ساده و مركب و يك جفت شاخك دارند.

وظيفه چشم هاي ساده: تشخيص نور و تاريكي

چشم هاي مركب از تعداد زيادي عدسي درست شده اند و رنگ و حركت اجسام را مي بينند.

چشم هاي مركب براي ديدن فاصله نزديك بسيار مناسب هستند.

همه حشرات رنگ ها را مثل انسان نمي بينند.

خارپوستان:

همه انواع خارپوستان در درياهاي گرم زندگي مي كنند.

خارپوستان به هيچ كدام از گروه هاي ديگر بي مهره ها شباهت ندارند.

در بدن خارپوستان آب در مسيرهاي خاصي حركت مي كند و نياز هاي سلول ها را تامين مي كند.

مثال براي خارپوستان: توتيا، خيار دريايي، لاله دريايي و ستاره دريايي

ماهيها:

اسكلت برخي ماهي ها غضروفي است مثل كوسه، ماهي خاويار، اره ماهي سفره ماهي و ...

داشتن آبشش و باله ماهي را براي زيستن در آب سازگار مي كند.

بيش تر ماهي ها داراي فلس هستند.

پولك: پولك به نوع خاصي از فلس گفته مي شود.

پولك در روي خود داراي حلقه هاي رشد مي باشد.

با استفاده از حلقه هاي رشد روي پولك مي توان سن بعضي ماههاي مانند ماهي آزاد و قزل آلا را فهميد.

انواع آبشش: داخلي ، خارجي

خط جانبي: دو خط كه در دو طرف بدن ماهي وجود دارد.

خط جانبي اندامي حسي براي شناسايي محيط اطراف است.

مثانه هوادار يا بادكنك شنا درون شكم ماهي قرار دارد.

مثانه شنا يك اندام تعادلي است.

نام ديگر مثانه هوادار: بادكنك شنا

ماهي ها آب و اكسيژن را از راه دهان و به كمك آبشش ها مي گيرند.

ماهي هاي آب وارد شده از طريق دهان را از طريق ابشش ها پس مي دهند.

دوزيستان:

دوزيستان در آب تخم ريزي مي كنند.

دوزيستان از نظر محل زندگي:

1 – نوزاد آنها مراحل اول رشد را در آب طي مي كند چون آبشش دارد.

2 – جانور بالغ در خشكي زندگي مي كند زيرا در موقع بلوغ آبشش هاي خود را از دست مي دهد.

نوزاد دوزيستان مراحل اول رشد را در آب طي مي كند چون آبشش دارد.

دوزيست بالغ در خشكي زندگي مي كند زيرا در موقع بلوغ آبشش هاي خود را از دست مي دهد.

مثال براي دوزيستان: قورباغه، وزغ و سمندر

قورباغه:

پوست قورباغه نازك است و پولك و مو هم ندارد.

شش قورباغه كوچك است و نياز جانور را رفع نمي كند.

نحوه تنفس قورباغه: 1 – ببه وسيله شش 2 – به وسيله پوست

قورباغه داراي تنفس پوستي است چون شش جانور كوچك است و نياز جانور را رفع نمي كند.

خزندگان:

بدن خزندگان با صفحات يا پولك هاي سخت پوشيده شده است.

در خزندگان دست ها و پاها كوتاه است.

در خزندگان دست ها و پاها كوتاه است  بنابراين جانور هنگام حركت شكم خود را روي زمين مي كشد.

چرا خزندگان هنگام حركت بدن خود را روي زمين مي كشند: به علت كوتاه بودن دست ها و پاها

بيش تر خزنده ها در خشكي زندگي مي كند.

خزندگان تخم هايي با پوسته نرم و قابل انعطاف مي گذارند.

تخم هاي خزندگان غذاي كافي براي رشد جنين دارند.

خزندگان روي تخم هاي خود نمي خوابند (برعكس رندگان كه روي تخم هاي خود م خوابند).

مثال براي خزندگان: دايناسورها، مارها، افتاپ پرست

دايناسور:

دايناسورها خزندگان قديمي وخشكي زي بودند.

نسل دايناسورها حدود ميليون ها سال پيش از بين رفته است.

آفتاب پرست:

آفتاب پرست مي تواند رنگ پوستش را تغيير دهد.

آفتاب پرست مي تواند چشمانش را مستقل از يك ديگر حركت دهد.

روش شكار كردن آفتاب پرست مانند قورباغه است.

بيش تر بدانيد:

مارها سم خود را از راه دو دندان كه در آرواره بالا دارند به بدن طعمه مي رسانند.

انواع دندان در مارها:        1 – در مارهاي معمولي داراي شيار است

2 – در انواعي از افعي ها داري لوله است.

نحوه نيش زدن مار: در موقع نيش زدن زهر از غده سمي و از راه شيارها يا لوله ها جريان مي يابد و به نقطه گزيدگي تزريق مي شود.

مارهاي مختلف زهرهاي مختلفي دارند ولي تركيب اصلي آنها مشابه است.

سم مارها به چند طريق به فرد آسيب مي رساند:

1 – بعضي از سم ها به دستگاه عصبي آسيب مي رسانند.

2 – برخي از سم ها ديواره رگ هاي خوني را تخريب مي كنند.

3 – بعضي از سم ها خون را در داخل رگ ها لخته مي كنند.

4 – گروهي از سم ها باعث از بين رفتن  گلبول هاي قرمز مي شوند.

5 – برخي از سمها جلوي لخته شدن خون را مي گيرند.

پرندگان:

پرندگان بايد غذاي زيادي بخورند چون براي حركت كردن (پرواز) انرژي زيادي صرف ي كنند.

بدن پرنده ها پوشيده از پر است.

پر سبك و مقاوم است.

نقش و وظيفه پر پرندگان: 1 – بدن را گرم نگه مي دارد.

2 – به سبك شدن بدن و پرواز كمك مي كند.

پرنده ها از نظر شكل بدن، پاها، منقار و غيره باهم فرق هاي بسياري دارند.

در پرندگاني كه خوب پرواز مي كنند استخوان ها پر حفره اند.

علت پرحفره بودن استخوان در پرندگان:      1 – سبب استحكام زياد استخوان مي شود

2 – سبب سبك شدن بدن پرنده مي شود.

استخوان هاي  پرنده بايد سبك و محكم باشند.

كرك چيزي شبيه پر ولي كوچكتر از آن است كه بدن پرنده ها را مي پوشاند.

استخوان هاي توخالي پرندگان مثل بدنه توخالي هواپيماهاي قديمي است.

اجزاي پر، مثل دندانه هاي زيپ، درهم فرو رفته اند

انواع پر در بدن پرنده: 1 – پر پروازي 2 – پر دم 3 – پر پوششي

پستانداران:

پستانداران در همه جاي زمين زندگي مي كنند.

ويژگي هاي مشترك پستانداران:

1 – بدن پستاندارن از مو، پشم يا كرك پوشيده شده است.

2 – بيش تر پستانداران بچه زا هستند و جنين غذاي خود را از خون مادر مي گيرد.

3 – همه پستانداران غده هاي شيري دارند و شير غذاي نوزادان است.

4 – قدرت يادگيري پستانداران زياد است.

انواع پستانداران از نظر راه رفتن: 1 – كف رو 2 – پنجه رو 3 – ناخن رو

در پستانداران كف رو پاشنه پا با زمين در تماس است.

منبع: سايت آموزشي علم ايران